ایمنی جرثقیل
تقریباً در تمامی صنایع نیاز به نقل و انتقال اجسام سنگین وجود دارد، یکی از متداول‌ترین دستگاههایی که در این رابطه مورد استفاده قرار میگیرد جراثقال می‌باشد که به لحاظ پیچیدگی سیستم‌ها و نوع کار خاص ، دانستن موارد زیر و بکارگیری آنها از نظر ایمنی الزامی است.
ایمنی مهمترین مسئله ای است که راننده جرثقیل باید به خاطر داشته باشد، چون با یک اشتباه ساده چندین نفر از کارگران کارگاه را خواهد کشت یا جراحاتی به آنها وارد خواهد نمود ، که با هیچ قیمتی قابل جبران نخواهد بود . مسائل مطرح شده در ذیل نکات ایمنی است که باید یک راننده جرثقیل رعایت کند و کوتاهی و قصور در آن جرم خواهد بود و شخص راننده مسئول و پاسخگو خواهد بود.
انواع جرثقیل :
جرثقیل شامل انواع مختلفی می باشد که متداول ترین آنها بدین شرح است :
۱- نوع تلسکوپی : بوم آن به صورت کشویی بوده و قابلیت ازدیاد طولی دارد . در این نمونه برای استقرار جراثقال در هنگام کار حتماً باید از جک استفاده گردد (Out Rigging). در این نمونه برای استقرار جرثقیل در زمان کار از جکهای تعادلی استفاده می شود.
۲- نوع بوم خشک : بوم آن بصورت قطعات فلزی می باشد که بوسیله پین و اشپیل به یکدیگر متصل می‌شوند بیشتر آنها دارای چرخهای زنجیری می باشد . بوم آن به صورت قطعات فلزی که بوسیله پیچ و مهره به یکدیگر متصل بوده وبرای ازدیاد بوم باید این قطعات به یکدیگر متصل شوند. بیشتر انواع آن دارای چرخ های زنجیری می باشند که در این صورت به جک های تعادلی نیاز ندارد.
۳- نوع برجی یا تاورکرین : این نوع جرثقیل در جایی ثابت می گردد و بوم آن دارای حرکت دوار می باشد. این نوع جرثقیل در جایی ثابت نصب می گردد یا در روی ریل می تواند حرکت نماید . بوم آن ثابت بوده ولی هوک آن می تواند به صورت کشویی جابجا شود.
۴- نوع سقفی : این نوع جراثقال ها بیشتر در shop مورد استفاده قرار می‌گیرند.
متعلقات جرثقیل :
جرثقیل از قسمت های اصلی زیر تشکیل شده است :
A- سیستم های هیدرولیک شامل :
۱- اهرم های اصلی کنترل جریان.
۲- سیلندرهای باز کننده تلسکوپ بوم
۳- سیلندر بالابر بوم
۴- سیستم چرخش دستگاه حول محور ۳۶۰ درجه (swing)
۵- پمپ هیدرولیک
B- قطعات گردنده شامل :
۱- قرقره هایی که کابل ها روی آن حرکت می کنند.
۲- محور SWING که قسمت کابین و بوم حول محور ۳۶۰ درجه حرکت می کند .
۳- درام ، که وایر دور آن پیچانده میشود.
C- قلاب دستگاه :
که به آن هوک گفته میشود و با یک ضامن نگاهدارنده که در آن تعبیه شده است برای متصل نمودن بکسل با تسمه به آن استفاده میشود .
D- سیستم های برق شامل :
۱- سوئیچ قطع کننده (LIMIT SWITCH) که وظیفه آن متوقف کردن هوک در فاصله معین از بوم و جلوگیری از قطع شدن کابل های مربوطه می باشد.
۲- چراغهای هشدار دهنده و نور دستگاه
۳- بوق و غیره
E- جکهای تعادل ( OUT RIGGER) :
که بیشتر در نمونه تلسکوپی در زمان استقرار دستگاه و حفظ تعادل آن در زمان کار مورد استفاده قرار میگیرد .
ایمنی جرثقیل های متحرک Mobile crane safety
۱- انواع جرثقیلهای کارگاهی (تک کابین)
۲- جرثقیل نصب بر روی حمل کننده (دوکابین)
۳- جرثقیل بوم خشک (مشبک) زنجیری
۴- جرثقیل بوم خشک نصب بر روی حمل کننده
۵- جرثقیل نصب بر روی کامیون (کفی)
متعلقات جرثقیل
جرثقیل از قسمتهای اصلی زیر تشکیل شده است.
۱- سیستم های هیدرولیکی شامل :
اهرم های کنترل و جابجایی دستگاه که در کابین تعبیه شده است
اهرم کشویی بوم
اهرم بالا وپایین بردن بوم
اهرم چرخش دستگاه حول محور ۳۶۰ درجه
اهرم آزاد سازی کابلها و اهرم ترمز
۲- قطعات گردنده شامل :
قرقره هایی که کابل روی آن حرکت میکنند یا بدور آن جمع می شوند .
محور SWING که قسمت کابین وبوم حول محور ۳۶۰ درجه حرکت می نماید.
۳- قلاب دستگاه :
که به آن هوک گفته میشود وبا یک ضامن نگهدارنده safety latches که در آن تعبیه شده برای متصل نمودن بکسل یا تسمه به آن استفاده میشود.
– جرثقیل های OVER HEAD CRANE مانند جرثقیل های سقفی
– جرثقیل های JIB CRANE بازویی که به شکل سه گوش بیشتر برای کارهای سبک و تعمیرگاهی بکار می رود.
– جرثقیل های BOOM CRANE که شامل جرثقیل های متحرک، کارگاهی و… می شود
ایمنی قلاب جرثقیل Hook
طبق استاندارد ASME B30.10 ,CHAPTER 10-2,13 در مورد قلاب جرثقیل موارد زیر از لحاظ ایمنی قابل ذکر است :
- استفاده از ضامن در قلاب جرثقیل الزامیست SAFETY LATCHES برای جلوگیری از خارج شدن بکسل از درون قلاب.
- مشخصات کامل کارخانه سازنده روی بدنه قلاب می بایست حک شود از قبیل :نوع فلز بکار رفته ،ریخته گری شده یا آهنگری شده و مهر موم شده باشد SWL (safe working load) میزان بار مجاز روی بدنه درشت در جایی که در معرض دید بوده وخوردگی وفشار کمی به آن محل وارد می شود حک شود .
- ترکیب ساختمانی فلز قلاب جرثقیل باید از موادی باشد که در عین استحکام خاصیت نرمی داشته وقبل ازتغیر شکل قلاب حین کار ،کاملا تخریب شود تا از بروز حوادث بعدی جلوگیری شود .
- SWL قلاب وضمایم آن شامل بولت ،آی بولت ،رینگ وطناب سیمی آن با هم متناسب باشد .
- از بلند کردن بار فراتر از ظرفیت قلاب خودداری نمایید .مگر در حین LOAD TEST که بازرس مجرب بر نحوه کار نظارت دارد .
- بازرسی اولیه :بازرس مجرب قبل از بکار بدن قبلا نو ویا تازه تعمیر شده آنرا کاملا بررسی می نماید وطبق مقررات ASME EB30.10 SECTION 10-2.2 امضا وتاریخ کرده ودر سوابق قلاب ثبت ونگهداری می شود .
- بازرسی روزانه :کاربر (راننده جرثقیل وریگر )قبل از شروع کار از تمامی اجزای قلاب بازرسی میکنند که ترک ،شکاف ،ضربدیدگی ،تغییر شکل ،لاغری گلویی وبولت وتماس با مواد شیمیایی وخورنده ودر معرض گرما وحرارت زیاد قرار نداشته باشد ،ضامن دستگاه سالم بوده وحالت فنریت داشته باشد .در صورت رویت مشکلی بازرس مجرب تصمیم گیرنده خواهد بود
- بازرسی دوره ای :کاربر دستگاه بصورت دوره ای در فواصل زمانی معین نیز از تمامی اجزای دستگاه بازرسی کرده ونیازی نیست که سوابق در جایی ثبت شود .
- برای جابجایی بارهای سبک بصورت ماهیانه بازدید شود بارهای سنگین به شکل هفتگی وبارهای خیلی سنگین به شکل روزانه.
- در صورتی که قلاب نواقص زیر را داشته باشد بایستی تعویض وودستور تعمیرات اساسی داده شود .الف)هر نوع خمیدگی وتغییر فرم بیش از ۱۰ درجه بیشتر از شکل اولیه ب)باز شدن گلویی دستگاه بیش از ۱۵% نسبت به شکل اول سازنده .ج)پارگی ،ساییدگی وتغییر در قطر وابعاد بولت وآی بولت بیش از ۱۰% نسبت به شکل اولیه سازنده
- طبق دستور بازرس برای دقت واطمینان بیشتر از تستهای غیر مخرب N.D.T در محلهایی که جوشکاری شده استفاده شود.
- باز شدن گلویی قلاب را توسط کولیس دیجیتالی اندازه گیری نمایید وطبق جدول سازنده اقدام در صورت نیاز تعمیر نمایید.
- از ضربه شدید به قلاب وبار جدا خودداری نمایید .
- در صورتی که قلاب تحت فشار زیاد قرار گرفته باشد در قسمت گلویی (قطور ترین محل قلاب )ودهانه قلاب حالت بازشدگی به وجود می آید که می بایست هر چه زودتر قلاب از رده خارج شود